Gemeenten: het scharnier in transities

Klimaatverandering stopt niet bij internationale akkoorden of nationale plannen. De echte actie begint lokaal, bij de gemeente. Van het Parijsakkoord tot de Regionale Energiestrategieën (RES): uiteindelijk zijn het gemeenten die de vertaalslag maken naar de straat, de wijk en de bewoners. Ze zijn het scharnier tussen visie en uitvoering. Maar zijn ze daar eigenlijk wel op toegerust?

Onder leiding van Ronald Peeks (projectleider bij het lectoraat Marketing en Ondernemen van de Hanze) en Dr. Wim Elving (lector Duurzaamheidscommunicatie van de Hanze) gingen vertegenwoordigers van diverse gemeenten en onderzoekers van de Hanze in gesprek over de uitdagingen én de kansen van gemeentelijke klimaatmaatregelen.

Lokale lessen uit praktijkonderzoek

Van het opvangen van regenwater in Aalten tot het stimuleren van autodelen in het Westerkwartier en van eiwittransitie in Groningen tot duurzame mobiliteit op Ameland: uit onderzoeksprojecten van de Hanze blijkt dat gemeenten een sleutelrol spelen. Maar die sleutel wringt soms: grote gemeenten kampen met coördinatieproblemen, kleine gemeenten met gebrek aan capaciteit. Juist middelgrote gemeenten lijken opvallend effectief.

Wat kunnen gemeenten van elkaar leren? Welke strategieën werken écht? En hoe stimuleer je inwoners tot duurzamer gedrag zonder weerstand op te roepen?

Stellingen waren:

• Zijn gemeenten voldoende toegerust voor hun regierol?
• Gemeenten beseffen niet welke belangrijke regierol ze kunnen hebben
• Effectief beleid is moeilijk door verkokerde organisatie binnen gemeente
• Gemeente heeft meer centrale regie nodig op alle projecten en initiatieven
• Vertrouwensrelatie met burger is nodig: is die er?

De panelleden zijn eensgezind in hun gevoel van urgentie en de verantwoordelijkheid van gemeenten om klimaatbeleid te hebben en uit te rollen. De aanwezigen zijn alle positief over hun rol en inzet, en over de ingezette  acties. Men richt zich vooral op ‘laaghangend fruit’, inzet die haalbaar is en resultaten geven, passend bij de lokale gemeenschap.

Key take-aways

• Hindernissen: netcongestie, achterlopende wet- en regelgeving, personeelsverloop (verlies kennis en ervaring) zowel bij ambtenaren als bij maakindustrie, weinig voeling met de dagelijkse werkelijkheid bij beleidsmakers Den Haag
• Uitdagingen: structureel sturen van gedrag, betrokkenheid, ‘ownership’ bij de burger
• Hoopvol: op lokaal niveau worden politieke verschillen overbrugd op thema energie/klimaat, voldoende kennis is beschikbaar (aanwezig of in te kopen)
• Conclusie: in de transities is de gemeente cruciaal als brug naar de burger, en kan en wil dat ook zijn – Den Haag moet in beweging komen (Warmtewet) en faciliteren!

Over New Energy Forum

Het New Energy Forum is hét festival voor (aankomende) mobiliteits- en energieprofessionals en iedereen die zich bezighoudt met een leefbare toekomst. Het is een jaarlijks initiatief van ons (New Energy Coalition), Entrance, Hanze & Hive Mobiltiy op de proeftuin Entrance op Zernike Campus Groningen. Tijdens het festival wordt ook de Entrace Award uitgereikt: dé prijs voor baanbrekers in de energietransitie.

Op 19 juni 2025 was Groningen opnieuw het bruisende middelpunt van de energie- en mobiliteitstransitie tijdens het New Energy Forum. Dit unieke event, dat inmiddels vijf succesvolle edities kent, is veel meer dan een traditioneel congres. Het is het méést eigenzinnige energiefestival van Noord-Nederland en is uniek in haar vorm door combinatie van inhoud, ontmoeting en beleving met deze editie als. Deze editie stond volledig in het teken van aanpakkers en DOEN!ers – dé plek waar actie centraal staat. Ruim 1.700 bezoekers kwamen samen op proefterrein Entrance.